Energie en aarde herzien: De Latouriaanse methode voor echte verandering

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Medium: Reimagining Energy and Earth: Using Latour’s Method to Ignite Real Change | by Samira I. Ibrahim | Aug, 2025 | Medium

Bruno Latour daagt ons uit om de aarde niet als een decor te zien, maar als een levend systeem dat we samen vormgeven. Deze verschuiving in perspectief is essentieel om de energievraagstukken van vandaag op te lossen — en staat centraal in een nieuwe samenwerkingsbeweging.

Onze relatie met aarde en energie herzien

Bruno Latour daagt ons uit om fundamenteel na te denken over onze relatie met de aarde. Hij spoort ons aan om te stoppen met het zien van de aarde als een passief decor voor menselijke activiteiten en in plaats daarvan te erkennen dat het een dynamisch, levend systeem is dat gezamenlijk wordt gevormd door mensen, natuur en technologie. Dit onderling verbonden perspectief ligt aan de basis van de aanpak van Platform Energiebewustzijn op het gebied van energie en duurzaamheid. De dringende vraag is: kunnen we de complexe energievraagstukken van vandaag aanpakken zonder de creativiteit van kunstenaars, de expertise van wetenschappers en de diverse perspectieven van meerdere disciplines te omarmen? Zijn we echt bereid om samen te werken voorbij traditionele grenzen, belangen en silo’s? Latour was een pionier in het samenbrengen van verschillende werelden omdat hij begreep dat echte, blijvende verandering niet voortkomt uit kant-en-klare oplossingen, maar uit het gezamenlijk stellen van nieuwe vragen. Hij nodigt ons uit om na te denken: hoe willen we de aarde bewonen? En wie betrekken we bij het vormgeven van die toekomst?

Platform Energiebewustzijn: een nieuwe aanpak in de praktijk

Platform Energiebewustzijn belichaamt deze filosofie door een fundamenteel andere manier van denken over energie te stimuleren. In plaats van zich alleen te richten op technische oplossingen of efficiëntieverbeteringen, moedigt het platform aan om oude aannames los te laten en open te staan voor nieuwe perspectieven op hoe we energie gebruiken, opwekken en waarderen. De projecten fungeren als levende laboratoria waar deze mindset in de praktijk wordt gebracht — ruimtes om te experimenteren, te leren en samen nieuwe benaderingen te ontwikkelen. Deze verschuiving is cruciaal omdat energie niet alleen een handelswaar of een technisch probleem is; het is diep verankerd in sociale, culturele en ecologische contexten. Het erkennen van deze complexiteit maakt oplossingen mogelijk die niet alleen innovatief zijn, maar ook rechtvaardig en duurzaam. Latours eerdere werk, Facing Gaia: Eight Lectures on the New Climatic Regime, inspireert deze aanpak verder. Gaia wordt voorgesteld als een levend systeem dat ons confronteert met onze kwetsbaarheid en onderlinge afhankelijkheid. Oog in oog staan met Gaia betekent het omarmen van een ethiek van zorg, verantwoordelijkheid en verbondenheid — waarden die sterk resoneren binnen de projecten van Platform Energiebewustzijn.

Samenwerking, experimenteren en een gedeelde toekomst

Een overtuigend voorbeeld van de Latouriaanse methode in actie is de Ambassade van de Noordzee (Ambassador of the North Sea). Dit initiatief verenigt wetenschap, kunst, politiek en burgerstemmen om de Noordzee niet alleen als natuurgebied te behandelen, maar als een levend, politiek en cultureel netwerk. Deze ‘oog in oog’ ontmoeting met Gaia wekt nieuwe bewustwording en betrokkenheid op die traditionele milieubewegingen overstijgt. Jolanda van der Veen, programmadirecteur van Platform Energiebewustzijn, was vanaf dag één diep onder de indruk van de door Latour geïnspireerde aanpak van de Ambassade van de Noordzee, en ziet nu hoe deze visie eindelijk vorm begint te krijgen binnen PEB.

Platform Energiebewustzijn is meer dan een verzameling projecten; het is een beweging die streeft naar een fundamentele verschuiving in hoe we denken en handelen met betrekking tot energie en de aarde. Door de Latouriaanse methode toe te passen, creëert het platform een ruimte waar nieuwe verhalen over energie en onze planeet kunnen ontstaan. Het nodigt ons uit niet alleen te produceren en consumeren, maar ook te reflecteren, verbinden en dromen. De projecten van het platform fungeren als proeftuinen voor deze nieuwe aanpak, en bieden ruimte om te experimenteren met duurzame energieoplossingen en nieuwe vormen van samenwerking en waardering. Deze experimenten tonen aan dat alternatieve manieren van omgaan met energie niet alleen mogelijk zijn, maar ook leiden tot diepere inzichten en bredere maatschappelijke impact. Latours oproep om de aarde te zien als een gedeeld, levend wezen is urgenter dan ooit.

Klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en sociale ongelijkheden vragen om geïntegreerde benaderingen die verder gaan dan louter technische oplossingen. Platform Energiebewustzijn vertaalt deze filosofie in de praktijk via een democratische, multidisciplinaire aanpak die kunstenaars, wetenschappers, beleidsmakers en burgers betrekt. De Latouriaanse methode leert ons dat echte verandering begint met het stellen van nieuwe vragen en het openstaan voor onverwachte verbindingen. Het daagt ons uit om verder te gaan dan exploitatie en overheersing en zorgzame partners te worden in een complex web van leven. Samen, door deze mindset te omarmen, kunnen we ontdekken hoe we de aarde verantwoordelijk en creatief kunnen bewonen — en een toekomst kunnen bouwen waarin energiesystemen en ecosystemen in balans bestaan.

Sluit je aan bij de beweging

De uitdagingen waar we voor staan vragen om meer dan technische oplossingen — ze vereisen een verandering in mindset en collectieve actie. Platform Energiebewustzijn nodigt je uit om deel te nemen aan deze reis: om vragen te stellen, verbinding te maken en samen een toekomst te creëren waarin energie en aarde samen floreren.

Ontdek de projecten, deel je ideeën en help mee aan het bouwen van een wereld waarin we de aarde niet als exploitanten bewonen, maar als zorgzame partners in een levend netwerk. Het is tijd om onze relatie met energie en de planeet te herdenken — laten we het samen doen.

Platform Energiebewustzijn (PEB) is een onafhankelijk initiatief dat zich inzet voor het versnellen van de transitie naar een duurzaam, koolstofvrij energiesysteem met focus op gedragsverandering. PEB brengt belanghebbenden uit diverse sectoren samen — waaronder kunstenaars voor verbeelding en wetenschappers voor nauwkeurigheid — om innovatie, kennisdeling en gedragsverandering rond energiegebruik te stimuleren. Door open dialoog en creatieve samenwerking wil PEB de energietransitie democratisch, transparant en impactvol maken voor iedereen.